Βαλκανικοί αντίλαλοι

Ηχο-πορτραίτα από τη νοτιοανατολική Ευρώπη 1962 – 1987

Φωτογραφικές αφηγήσεις του Martin Koenig

Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης / εγκαίνια 2 Οκτωβρίου 2021

Συν-διοργάνωση: Λαογραφικό & Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης & MoMUS-Moυσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της Photobiennale 2021

Επιμέλεια: Ivo Hadjimishev

Προσαρμογή έκθεσης: Στέργιος Καράβατος

H έκθεση υποστηρίζεται από την Αμερικανική Πρεσβεία της Βουλγαρίας, το Αμερικανικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη και το Ίδρυμα Smithsonian

Το 1966 ο Martin Koenig, εθνογράφος ειδικός στους Βαλκανικούς χορούς, ξεκίνησε για το πρώτο του ταξίδι στα Βαλκάνια, οπλισμένος με μία συστατική επιστολή από την θρυλική ανθρωπολόγο Margaret Mead. Σε αυτό το ταξίδι, όπως και σε πολλά ακόμα που ακολούθησαν τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια, ο Koenig –άλλοτε μόνος κι άλλοτε μαζί με τη συνάδελφό του Ethel Raim– κινηματογράφησε χορούς, ηχογράφησε μουσική και φωτογράφησε τις παραδοσιακές κουλτούρες της περιοχής στον τόπο τους, σε μια εποχή κορύφωσης των αλλαγών που έφερνε η τεχνολογική πρόοδος, η εκβιομηχάνιση, η παγκοσμιοποίηση, με μεγαλύτερη συνέπεια τη μαζική φυγή νέων ανθρώπων της υπαίθρου προς τις πόλεις, στις χώρες τους ή στο εξωτερικό.

«Δεν θεωρώ τον εαυτό μου φωτογράφο», γράφει ο Martin Koenig. «Το μεγάλο μου πάθος είναι να παρατηρώ και να καταγράφω τους παραδοσιακούς καλλιτέχνες την ώρα της επιτέλεσης. Θαυμάζω την αυθεντικότητά τους και έχω περάσει τα τελευταία πενήντα και πλέον χρόνια προσπαθώντας να την αποτυπώσω στις ποικίλες της μορφές.» To 2019, η έκθεση Βαλκανικοί Αντίλαλοι παρουσιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη της Σόφιας. Ο Ivo Hadjimishev, εμπνευστής, διοργανωτής και επιμελητής της έκθεσης, γράφει: «Περιηγήθηκα σε έναν μεγάλο αριθμό εικόνων, που τραβήχτηκαν άψογα από κάποιον που δεν ήταν ποτέ επαγγελματίας φωτογράφος. […] Τότε συνειδητοποίησα πως αυτός ο άνθρωπος έφερε τα Βαλκάνια στην καρδιά του από το πρώτο του κιόλας ταξίδι εδώ. Είναι ένας τυχερός Αμερικανός που έχει δει και αγαπήσει τις αληθινές στιγμές της ζωής μας: τα τραγούδια, τους χορούς, τις χαρές και μερικές φορές τις λύπες των λαών των Βαλκανίων, που μοιάζουν αλλά και διαφέρουν από τα αντίστοιχά τους οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.»

Η έκθεση ταξιδεύει τώρα στη Θεσσαλονίκη και παρουσιάζεται στους χώρους του Λαογραφικού & Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας - Θράκης, με συμπληρωματικές προβολές έγχρωμων εικόνων, ηχογραφήσεις και αποσπάσματα ταινιών ντοκιμαντέρ, καθώς και με πρόσθετο φωτογραφικό υλικό από τις Βαλκανικές κοινότητες μεταναστών στις ΗΠΑ.

Βιογραφικό

Παράλληλα με την έρευνα πεδίου, ο Martin Koenig υπήρξε συν-ιδρυτής και για χρόνια συν-διευθυντής του Κέντρου Βαλκανικών Τεχνών στη Νέα Υόρκη (το σημερινό Κέντρο Παραδοσιακής Μουσικής και Χορού), ενός οργανισμού με σκοπό την προώθηση της παραδοσιακής λαϊκής τέχνης κοινοτήτων που μετανάστευσαν στις ΗΠΑ. Ως ενεργό μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου αυτού του μη κερδοσκοπικού οργανισμού, παραμένει για τους παραδοσιακούς καλλιτέχνες των κοινοτήτων ένας αφοσιωμένος συμπαραστάτης. Ειδικά για εκείνους που δραστηριοποιούνται σε αστικούς θύλακες μεταναστών σε όλες τις περιοχές των ΗΠΑ. Τα ενδιαφέροντά του επεκτείνονται σε κάθε πτυχή της έθνικ μουσικής και των μουσικών της. Έχει παράξει και εκδώσει ηχογραφήσεις, ταινίες και βίντεο και έχει οργανώσει πολλές συναυλίες και φεστιβάλ. Οι εθνογραφικές του φωτογραφίες και ηχογραφήσεις έχουν δημοσιευθεί και παρουσιαστεί ευρέως σε περιοδικά, εφημερίδες και πολιτιστικά ιδρύματα.